Zijn drijfveer? Een onderneming opbouwen, die met innovatieve technologie en goede vibes succesvol uitbreiden, en tegelijkertijd de wereld een stukje beter maken. En dat is precies wat CEO Jaap Vandehoek met zijn bedrijf Umincorp doet: plastic recyclen met de bij de TU Delft ontwikkelde Magnetic Density Separation-technologie.

Als student sloot Vandehoek zich aan bij de vakgroep Resources & Recycling op de TU Delft en studeerde er af als grondstoffentechnoloog. Een paar jaar later richtte hij Inashco (Incinerator Ash Company) op. Het bedrijf slaagde erin om metalen te zuiveren uit droge bodemas – het restproduct dat overblijft na verbranding van huisafval. De metalen kunnen daarna opnieuw worden gebruikt. In 2013 besloot hij met zijn compagnon Jelle Sernee naar plasticrecycling te switchen. ‘Op dat vlak is de grootste slag te slaan’, zo motiveert Vandehoek de overstap. ‘In de staalproductie zit al een recyclestroom van 60%. Ook glas, papier en aluminium worden al op aanzienlijke schaal hergebruikt. Maar plastic blijft achter. Niet in de laatste plaats omdat het een van de meest complexe materialen is om te recyclen.’ Het grootste obstakel is dat het verpakkingsafval bestaat uit diverse polymeren met verschillende dichtheden. Vandehoek licht toe: ‘Neem een ketchupfles. Naast de body van een bepaald polymeer zit er een dop op waarin weer een doseerventiel zit. En op de fles zit een label met een lijmlaag. Je moet het afval eerst grondig reinigen en daarna drogen voor je het kunt terugbrengen tot schone snippers. Daarna komt het moeilijkste: het scheiden op dichtheid.’

Innovatieve technologie

Om dat te kunnen, heeft Umincorp in samenwerking met de TU Delft de inmiddels gepatenteerde Magnetic Density Separation-technologie ontwikkeld. ‘We wilden een kosteneffectieve methode bedenken om afvalplastic op een mechanische manier te scheiden om het zo in een circulair circuit te brengen. Hoe het simpel gezegd werkt? De gereinigde plastic-snippers worden naar een scheidingskanaal geleid. Daar worden ze met behulp van een ferromagnetische vloeistof en magneten, die zowel boven als onder het kanaal zijn aangebracht, in verschillende dichtheden gescheiden. Omdat we een gemiddelde zuiverheid van 97% bereiken, zitten we aan het eind van de bewerking heel dicht tegen de kwaliteit van nieuw plastic aan. Zo wordt de kunststof weer een hoogwaardige grondstof en wordt het aantrekkelijker om plastic in te zamelen.’

Het scheidingskanaal is vanuit een laboratoriumsetting eerst industrieel opgeschaald in een pilotfabriek. ‘De pilot bleek zeer succesvol, vandaar dat we nu een fabriek hebben gebouwd in Amsterdam.’ Maar om echt iets aan het plasticprobleem te kunnen doen en de internationale milieudoelstellingen te kunnen halen, moet er flink veel capaciteit worden bijgebouwd. Daarom vergelijkt Umincorp nu geschikte locaties voor een tweede fabriek.

Circulair systeem

De idealistische principes van Vandehoek botsen daar met de economische wetmatigheden. ‘Ik ben ondernemer en moet enig rendement halen. Het is daarom van belang dat we het de grote concerns zo makkelijk mogelijk maken om over te stappen naar het gebruik van meer gerecyclede grondstoffen in hun keten. We moeten hen laten zien dat dat niet duurder hoeft te zijn. Zeker niet als je de milieuschade meeneemt wanneer virgin plastic na gebruik gewoon wordt verbrand. Want je kunt plastic een aantal keren mechanisch recyclen voor het te slecht wordt voor gebruik. Als de kwaliteit niet meer voldoet, kun je het plastic altijd weer chemisch recyclen, waardoor het weer de nieuwstaat bereikt. Zo creëer je een gesloten – circulair – systeem. Daar komt bij dat de prijs van virgin plastic – zo’n 1.200 tot 1.400 euro per ton – fluctueert met de olieprijs en over de jaren bezien een stijgende tendens vertoont. De kostprijs van gerecycled plastic is constant. Brandowners hebben wat dat betreft de sleutel in handen. Het is tijd dat de Proctor & Gambles, de Nestlé’s en de Unilevers, net als IKEA bijvoorbeeld, over de brug komen om hun footprint uit te wissen.’

Europese regels

De druk om plastic te recyclen neemt van alle kanten toe, maar kan nog wel wat worden opgevoerd, vindt Vandehoek. ‘Je merkt bijvoorbeeld dat consumenten meer aandringen op het terugdringen van CO2-uitstoot. Zij moeten dan wel bereid zijn om in plaats van het stralend witte shampoo-flesje te kiezen voor een gerecyclede variant die wellicht iets fletser uitvalt.’ Daarnaast kan Europese wetgeving flink helpen. ‘Het is nu nog veel te gemakkelijk om virgin plastic te gebruiken. Brussel zou bijvoorbeeld een regel kunnen invoeren waarbij producenten verplicht zijn om tien procent gerecycled plastic in de keten te brengen. Dat zou een goed begin zijn. Dat percentage moet dan geleidelijk omhoog. Verder moet de keten transparanter. Er wordt nu wel bijgehouden hoeveel ton plastic er overal in de recycle-units gaat, maar niet hoeveel nieuw product dat oplevert. Het komt voor dat het gerecyclede plastic alsnog wordt verbrand. Ik denk dat de schattingen zo’n dertig procent te hoog liggen.’

Intussen gaan de technologische ontwikkelingen gewoon door. ‘We werken nu al een paar jaar aan een prototype dat plastic op kleur kan scheiden. De volgende stap is dat we plastic naar productcategorie of zelfs merk kunnen scheiden, zodat een polymeer weer in exact dezelfde verpakking kan worden ingezet.’