Sinds anderhalf jaar is Ingrid Thijssen nu voorzitter van VNO-NCW. ‘Een rollercoaster’, zo karakteriseert ze zelf deze periode. Hoe staat de Nederlandse economie er eigenlijk voor? Hoe maken we die toekomstbestendig en wat zijn de belangrijkste issues? En wat zijn de kansen en bedreigingen voor de Nederlandse industrie?

‘Vóór corona zei ik al ja tegen deze functie. En opeens zaten we in een lockdown en stond een groot deel van onze achterban – winkels, horeca, pretparken – spreekwoordelijk in brand’, vertelt Ingrid Thijssen, voorzitter VNO-NCW. ‘Het was een rit in een achtbaan, waarin we door uitstekende samenwerking met de vakbeweging ondernemers met steunpakketten door de ergste ellende konden helpen. Een voordeel was dat ik door die crisis alle bewindspersonen in recordtempo van zeer nabij leerde kennen.’

Grote veranderingen

Ten tijde van de pandemie werkte VNO-NCW hard door aan het visiedocument ‘Ondernemen voor brede welvaart’. ‘Inderdaad, dat is een jaar geleden met trots gepresenteerd. We staan voor grote veranderingen; wereldwijd én hier in Nederland. Het is onze taak om ondernemend Nederland, met alle leden en het kabinet, daar goed door heen te loodsen, zodat we een brede welvaart mét een sterke economie bereiken. Dat betekent dat we innovatiever, duurzamer en inclusiever moeten worden. Vanuit VNO-NCW moeten we ervoor zorgen dat de condities hiervoor op orde komen.’

Betonrot

Grofweg liggen er volgens Thijssen drie grote opgaven voor Nederland, waar VNO-NCW mee aan de slag is. ‘De duurzaamheidsopgave is de eerste. We moeten toe naar een versnelde uitvoering van alle goede plannen die er zijn voor de energietransitie. Bijvoorbeeld met fastlanes voor vergunningen en speciale procedures. Anders gaat het niet lukken met die waterstof- en energie-infra van de toekomst. En daar komt de spanning met het stikstofprobleem om de hoek.’ De aanpak van de krapte op de arbeidsmarkt is de tweede uitdaging. ‘We zijn met alle technische branches bezig met plannen om die krapte aan te pakken’, aldus Thijssen. ‘Bedrijven zouden bijvoorbeeld met eigen opleidingen een goede instroom op gang kunnen brengen, zoals bij de NS succesvol gebeurde. Verder kunnen we zijinstroom stimuleren en meer werk maken van het imago van de techniek. De techniek biedt veel interessante, uitdagende banen met goede verdiensten. Dat moeten we beter etaleren.’ Het derde issue is onze economie en het verdienvermogen. ‘Daar maak ik me zorgen om. Om alle plannen van de overheid te kunnen betalen, moet de motor van de economie wel kunnen blijven draaien. Ons vestigingsklimaat is onderhevig aan betonrot. Er zijn te weinig woningen. Onze mainports, die voor internationale connectiviteit cruciaal zijn, staan onder druk. Net als ons onderwijsstelsel, waar de scores dalen en waar we te weinig vakkrachten opleiden.’

Veerkrachtig

Daarnaast is Thijsen bezorgd over de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. ‘We zitten in een energie- en grondstoffencrisis, die versterkt wordt door problemen in logistieke ketens. Door corona en nu door de situatie in Oekraïne zie je hoe kwetsbaar ketens zijn. Anderzijds zag je ook hoe snel de markt in staat is problemen weer op te lossen. Maar Europa moet wel een actiever en offensiever grondstoffenbeleid voeren. Dat is van strategisch belang. Bovendien heeft in de geschiedenis iedere energiecrisis geleid tot een recessie en zullen de energieprijzen waarschijnlijk jarenlang hoog blijven nu Europa zich gaat losmaken van gas en olie uit Rusland. Veel ondernemers kunnen de gestegen prijzen moeilijk doorberekenen en staan onder druk. Van glastuinbouw tot de bouw tot de voedselverwerkende industrie tot baksteenbakkers en de logistiek. Wat positief is, is dat de Nederlandse economie tijdens de pandemie, ondanks alle ellende en de opgebouwde schulden, ook heel veerkrachtig en innovatief is gebleken.’

Communicatie

Als je kijkt naar de grote veranderingen en uitdagingen, is er dan op den duur nog bestaansrecht voor petrochemische industrie in Nederland? ‘Absoluut’, vindt Thijssen. ‘Weinig mensen realiseren zich namelijk wat we dagelijks allemaal aan producten gebruiken, dankzij dit soort basisindustrie. Dus ik maak me daar geen zorgen over. Maar het gaat wel compleet veranderen door de energietransitie. Meer elektrische processen, waterstof, et cetera. We gaan naar een complete transformatie van de basisindustrie toe. Daarbij is zeker  ook circulariteit cruciaal. Europa is niet rijk aan grondstoffen. Niet alleen om duurzaam te worden maar ook om onafhankelijk te zijn, moeten we grondstoffen maximaal opnieuw gebruiken. Dat is een nog veel ingewikkelder verandering dan de energietransitie. Maar wel noodzakelijk. Door corona zijn we ons gelukkig wel meer gaan realiseren hoe belangrijk het is om ook eigen industrie te hebben. Tot slot is het belangrijk dat we als industrie de samenleving ook actief blijven opzoeken. Deel je dilemma’s. Ga in gesprek met de buurt en de lokale of landelijke politiek en NGO’s. We hebben een dichtbevolkt land en communicatie is wel heel belangrijk voor draagvlak en je license to operate.’