Sociale zaken en werk zijn twee van de aandachtspunten in de portefeuille van Vlaams Parlementslid Nahima Lanjri. Tijdens een door VOKA georganiseerd werkbezoek aan Bilfinger in Zwijndrecht (B) spreekt zij zich uit over de uitdagingen en mogelijke oplossingen voor de arbeidsmarktkrapte.

Waarom legt u dit werkbezoek af?

‘Ik vind het heel erg belangrijk om als parlementslid niet in een ivoren toren te zitten. Ik houd graag de vinger aan de pols van de maatschappij, en ben altijd nieuwsgierig naar wat mensen bezig houdt. Daarom ga ik graag op werkbezoek om in gesprek te gaan met mensen van bedrijven en organisaties, ook om te weten of de wetten die wij maken wel het juiste effect hebben op het terrein. Of dat er misschien andere regels moeten komen.’

Kunt u daar een voorbeeld van geven?

‘Bij een groot bedrijf, waar ik jaren geleden op stage was, hadden ze een ideeënbus om innovaties te stimuleren. Daarop kwam best veel respons. Mensen die een goed idee indienden konden daarmee een premie verdienen. Maar die premie werd vervolgens zwaar belast. Dat is natuurlijk niet direct een stimulans voor innovatie en daarom heb ik in het parlement het voorstel gedaan om deze premies veel minder te belasten. Dat is gelukt. Ook bleek er tussen werkgevers en werknemers behoefte aan meer flexibele invulling van het ouderschapsverlof. Daarom is op mijn aandringen ook deze wet aangepast en kunnen werknemers nu een tiende of een halve dag per week verlof nemen.’

Wat valt u op bij dit werkbezoek aan Bilfinger?

‘Dat er enorm veel tijd, geld en energie wordt gestoken in samenwerking met onderwijs en de zoektocht naar jong talent. Men is echt op jacht naar jongeren die vanuit de schoolbanken kunnen instromen. Want er is een kloof tussen onderwijs en arbeidsmarkt, en hier wordt die kloof gedicht door een opleiding voor pijpfitter of lasser aan te bieden. Ook blijkt het duaal leerstelsel goed te werken, maar met de kanttekening dat Bilfinger meer let op attitude dan op kennis. Dat snap ik heel goed, want de technische vaardigheden kun je best aanleren, maar een werkhouding en leergierigheid zijn niet aan te leren. Die heb je, of die heb je niet.’

Is er ook genoeg aandacht voor zij-instromers?

‘De IBO (individuele beroepsopleiding) is een interessant systeem, waarbij werklozen een gesubsidieerde opleiding krijgen, in dit geval bij Bilfinger. Wat hier nog beter kan, is dat de regeling moet worden uitgebreid naar mensen die niet werkloos zijn, maar een carrièreswitch overwegen. Want het is toch zonde om zo’n goed instrument alleen aan te wenden voor werklozen, terwijl je er misschien een groot deel van de mismatch op de arbeidsmarkt mee kunt oplossen. Dat ga ik dus zeker aankaarten bij onze minister van Werk. Ik denk dat er meer en betere regelingen moeten komen om de toestroom in knelpuntberoepen te verbeteren, bijvoorbeeld door zij-instromers meer kansen te bieden. In de zorgsector is dat al goed aan het lukken.’

Wat vind je het grootste probleem op de arbeidsmarkt?

De mismatch tussen het aantal vacatures en het aantal werkzoekenden. En dat er een half miljoen mensen langdurig ziek zijn, van wie een derde kampt met burn-out-klachten. In Vlaanderen hebben we nog meer langdurig zieken dan werklozen. We kunnen de krapte niet enkel oplossen met werklozen, het moet ook komen vanuit de mensen die nu langdurig ziek zijn, en dan met name vanwege een burn-out. Allereerst moeten we inzetten op preventie, maar ook op het begeleiden van mensen naar passend werk. Daarnaast moeten we kijken naar de mensen met een migratieachtergrond. Vlaanderen bungelt onderaan de Europese lijst van arbeidsparticipatie voor deze groep. Waardoor dat komt, moeten we nog beter in kaart brengen.

Het aantal schoolverlaters zonder diploma is alleszins hoog in deze groep. Daarom zie ik grote kansen voor de oprichting van bedrijfsscholen en de aanpak die ik hier zie: de opleiding ter plekke aanbieden. Ik denk dat veel bedrijven hierin kansen laten liggen. Ik ben ervoor om hun potentieel beter te benutten, tenslotte zijn dit ook de mensen die later onze pensioenen moeten gaan betalen, dus laten we hen vooral activeren en kansen geven! Een mooi voorbeeld om hier actief iets aan te doen vind ik DUO for a JOB, waarbij jongere werkzoekenden met een migratieachtergrond in contact worden gebracht met 50-plussers, die als vrijwilliger hun professionele ervaring inzetten om deze jongeren te begeleiden naar werk.’

Zie je het somber in met de arbeidsmarkt?

‘Nee, ik denk dat we nu door een moeilijke periode gaan. We zijn de coronacrisis goed doorgekomen, maar nu zitten we met een energiecrisis die ons ongerust maakt. Sommige bedrijven sluiten hun deuren vanwege de hoge energieprijs. Het zal nog meer flexibiliteit vragen en soms leiden tot tijdelijke werkloosheid. We hebben regelingen daarvoor, maar we kunnen dat vanuit de overheid niet allemaal permanent blijven betalen. Toch zie ik het op termijn niet somber in. Ik zie dat er hard en goed wordt gewerkt aan een betere match tussen inactieven en de bedrijven. Op termijn zal dat zeker zijn vruchten afwerpen.’