‘De zware industrie gaat vergroenen en daar zetten we vaart achter’, zegt Tjeerd Jongsma, directeur van het Institute of Sustainable Process Technology (ISPT). ‘Doorgaan met de huidige methodes en bestaande technieken, daar bereiken we geen CO2-neutrale, circulaire economie in 2050 mee. Het ISPT verbindt belanghebbenden uit verschillende sectoren en disciplines om innovaties te versnellen en de duurzaamheidstransitie aan te jagen.’

Zo’n vijftien jaar geleden besloten een aantal grote concerns waaronder AKZO, DOW, DSM, Unilever, Shell en Friesland Campina – waar Jongsma director corporate research was – om het instituut op te richten. Inmiddels is er een veelvoud van bedrijven aangesloten bij de non-profitorganisatie. ‘We bieden een omgeving waarin universiteiten, kennisinstellingen en bedrijven in vertrouwen kunnen samenwerken aan innovaties.’

Plastic

‘Neem de plastic-keten’, zegt Jongsma. ‘Om die keten circulair te maken, moet je de producent en de afvalverwerker samenbrengen. Het ISPT faciliteert dat zij hun uitdagingen en ervaringen kunnen uitwisselen. Een succesje op dat gebied is dat het Circular Plastics Initiative (CPI), een initiatief van het Nederlandse kennisinstituut DPI en ISPT, onlangs haar roadmap uitbracht.’ De routekaart, ontwikkeld in samenwerking met experts uit de industrie en de academische wereld, schetst niet alleen een toekomstvisie maar laat ook zien hoe die gerealiseerd kan worden. ‘En dat is belangrijk’, vindt Jongsma. ‘Want het is heel gemakkelijk om de huidige situatie uit te tekenen en het is ook heel simpel om een doel te stellen. Het gaat om de periode die er tussen ligt. En daar levert het ISPT een bijdrage aan.’

Uiteenlopende projecten

Jongsma noemt nog enkele voorbeelden van projecten die het ISPT ondersteunt: ‘De papierindustrie werkt aan een nieuw pulpverwerkingsproces. Shell en Dow werken aan een proces om aardolie elektrisch te kunnen kraken. Andere partijen ontwikkelen een nieuwe technologie om waterstof te produceren en te implementeren of werken aan scheidingsprocessen met behulp van membranen, waardoor minder energie nodig is. Partijen uit de foodindustrie zoeken naar manieren om mineralen terug te winnen om die opnieuw te gebruiken. Zo lopen er uiteenlopende projecten met een waarde van zo’n 125 miljoen euro.’

Bal ligt bij de industrie

Hoe gaan we in Nederland het doel halen om in 2050 energieneutraal te worden? ‘De bal om te innoveren ligt bij de industrie’, vindt Jongsma. ‘Daar ligt de praktische kennis. De procesindustrie heeft een centrale rol als het gaat om verantwoord gebruik van hulpbronnen en energie. Door de schaalgrootte van de industrie kunnen zelfs kleine technologische veranderingen al een enorme impact hebben.’ Maar laten we als industrie ook het juiste verhaal aan de maatschappij te vertellen, vindt Jongsma: ‘We moeten laten zien waarom groen produceren het product duurder maakt. Maar niet veel duurder voor de consument!’, zegt hij er meteen bij. ‘In een auto zit voor 600 euro staal. Als je groen produceert wordt dat bijvoorbeeld 850 euro. Dat betekent voor de consument dus maar 250 euro extra op de prijs van een nieuwe auto. De overheid kan helpen een markt te creëren voor groene productie, bijvoorbeeld door te investeren in infrastructuur voor waterstof en elektriciteit, maar ook door de productie van groene producten lonend te maken door er markt voor te creëren. Net zoals dat bijvoorbeeld met elektrisch vervoer gedaan wordt.’, vindt Jongsma. ‘Dan versnelt de vergroening omdat er een markt voor is. Als we die switch kunnen maken, kan Nederland de internationale proeftuin zijn voor processen die economisch aantrekkelijker zijn dan de fossiele alternatieven en kunnen we die kennis en expertise exporteren. Dan pas gaan we wereldwijd CO₂ besparen; daarover raak ik gepassioneerd, daar zit mijn drive. Dat moeten we bereiken.’

Organisatie van de circulaire economie en de overheid

‘De nieuwe businessmodellen in de circulaire economie zijn bijna per definitie sectoroverschrijdend. De overheid is per sector georganiseerd en dat gaat niet snel veranderen. De circulaire economie moet dus vanuit de private kant worden georganiseerd, waarbij marktpartijen elkaar vinden in de nieuwe businessmodellen’, vindt Jongsma. Het ISPT realiseert deze dwarsverbanden tussen mensen en organisaties en is daar succesvol in. ‘Het ISPT draait op slechts twaalf fte’s. We zouden erg geholpen zijn wanneer de overheid zou bijdragen aan onze organisatie. Dan zouden we nog vaker het voortouw kunnen nemen in innovatieve meerjarige projecten met meerdere partners om tegemoet te komen aan de behoeften die leven in de industrie en in de samenleving.’

Tjeerd Jongsma

Tjeerd Jongsma is directeur van het Institute of Sustainable Process Technology (ISPT). Het instituut brengt stakeholders van verschillende sectoren en disciplines bijeen voor het ontwikkelen van nieuwe duurzame processen waarmee Nederland zich internationaal kan onderscheiden. Het instituut organiseert en beheert daartoe een open innovatieplatform, waar alle stakeholders in een inspirerende en beschermde omgeving kunnen werken aan innovaties en technologische doorbraken.