Duurzaam geproduceerde (ofwel groene) waterstof is een van de belangrijkste onderdelen van de energie- en grondstoffentransitie. Maar hoe krijg je het van a naar b? Daarvoor bestaan verschillende mogelijkheden. De simpelste en veiligste methode is ontwikkeld door het Duitse bedrijf Hydrogenious LOHC Technologies. Met hun Liquid Organic Hydrogen Carrier-technologie kun je waterstof vervoeren alsof het een aardolieproduct is, met gebruik van alle bestaande infrastructuur.

Waterstof vervoeren alsof het een aardolieproduct is: Hydrogenious LOHC, Bilfinger en Vopak gaan het groot maken. Ruim tien jaar geleden ontwikkelde Daniel Teichmann samen met zijn mede-oprichters de technologie die momenteel veel interesse vanuit de markt wekt. ‘Al tijdens mijn promotieonderzoek werd ik gegrepen door waterstof’, vertelt Daniel. ‘Ik wilde niets liever dan de door mij ontdekte LOHC-technologie commercieel levensvatbaar maken. Daarom richtte ik in 2013, samen met professoren Peter Wasserscheid, Wolfgang Arlt en Eberhard Schlücker het bedrijf Hydrogenious op. In die eerste jaren was er nog weinig belangstelling voor groene waterstof, laat staan voor de potentie van de LOHC-opslagtechnologie. Het waren dus jaren waarin we flink hebben moeten buffelen om politici, industrie en het publiek te overtuigen van de rol die waterstof zou gaan spelen in onze economie. Maar zeker de afgelopen jaren is het belang van waterstof goed doorgedrongen.’

Waterstof is cruciaal

De wereldwijde betekenis van groene waterstof is helder, vindt Daniel. ‘Dat we een wereldwijd probleem van klimaatverandering hebben, behoeft geen toelichting. We moéten daarom af van fossiele brandstoffen. Waterstof is cruciaal in deze energietransitie, want we kunnen simpelweg niet alles met elektriciteit oplossen. Naast elektronen hebben we ook moleculen nodig. Want elektronen kun je lastig in grote hoeveelheden opslaan, en ook niet over lange afstanden importeren. Daardoor wordt het ingewikkeld om te allen tijde in voldoende hernieuwbare energie te voorzien. De oplossing? Moleculen, en dan vooral in de vorm van waterstof. Een ander voordeel van moleculen is dat ze veel eenvoudiger te transporteren zijn. In zonnige landen, vooral rond de evenaar, is de opwek van groene energie erg voordelig, maar je kunt nu eenmaal geen hoogspanningskabels vanuit Europa naar Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Australië of Afrika trekken. Een derde reden is dat je groene moleculen nodig hebt als grondstof, bijvoorbeeld voor de decarbonisatie van de staalindustrie. Ik zie waterstof niet als concurrent van direct gebruik van elektriciteit, maar als belangrijke partner.’

Alsof het olie is

Omdat in Noordwest-Europa de behoefte simpelweg vele malen groter is dan de lokale productiecapaciteit zullen we een groot deel van onze waterstof van elders gaan halen. Maar hoe transporteer je dat? Vaak genoemde methoden zijn bijvoorbeeld waterstofdragers als methanol of ammoniak. Uitdagingen van deze technologieën zijn hun relatieve risico’s, en de hoge eisen aan infrastructuur voor opslag en transport. ‘Het idee van onze LOHC-technologie is om waterstof beschikbaar te maken zonder de nadelen van andere manieren om het te vervoeren’, legt Daniel uit. ‘Met LOHC-technologie vervoer je waterstof alsof het bijvoorbeeld diesel is. Je kunt er zelfs de bestaande infrastructuur voor gebruiken: denk aan olietankers, opslagtanks, binnenvaartschepen en tankauto’s. Met LOHC bind je waterstof op chemische wijze aan een thermische olie (benzyltolueen). Vervolgens kun je het, net zoals traditionele vloeibare brandstoffen, vervoeren naar de plek waar je het nodig hebt. Daar maak je via dehydrogeneratie de waterstof vrij, waarna je de LOHC (benzyltolueen) honderden keren opnieuw kunt gebruiken om nieuwe waterstof aan te binden.’

Opschalen

De LOHC-technologie is volgens Daniel veiliger dan andere methoden, omdat er geen brandgevaar is en omdat het betrekkelijk eenvoudig op te slaan en te transporteren is. ‘Bovendien kun je hiermee zuivere waterstof van hoge kwaliteit op een heel efficiënte manier vervoeren en vrij maken op de plek waar je het nodig hebt. Dat doe je in een zogeheten Release-PLANT die op het terrein van de afnemer wordt gebouwd. Sinds anderhalf jaar werken we daarin samen met Bilfinger. Zij helpen met de engineering, inkoop en constructie (EPC) van de opslag en Release-PLANTS. Via hun expertise dragen ze bij aan het opschalen van de technologie, juist in deze cruciale fase van de energietransitie. Daarnaast hebben we onlangs, samen met onze partner en investeerder Vopak, een joint venture aangekondigd, LOHC Logistix, om het leveren van groene waterstof aan afnemers te vergemakkelijken. Dat doen we met behulp van op LOHC gebaseerd transport. Samen bouwen we een grote LOHC-opslagfaciliteit op Chempark Dormagen (Duitsland). In de Rotterdamse haven volgt een grotere Release-PLANT met een releasecapaciteit van 1,5 ton waterstof per dag. Dit is natuurlijk ook heel interessant voor tankterminal operators zoals Vopak, omdat zij hun bestaande opslagtanks en andere infrastructuur kunnen gebruiken voor een geheel nieuw en duurzaam product.’

Positie innemen

Het zijn interessante tijden in de energie- en grondstoffentransitie. Bekende namen als Shell en bp stappen over op hernieuwbare brandstoffen zoals waterstof, en een grote reeks aan nieuwe spelers dient zich aan. ‘De waardeketen van waterstof is nu nog heel dynamisch’, vindt Daniel. ‘Ik heb het idee dat de kaarten worden geschud voor de toekomst en we zitten dus in een heel spannende fase. Wij spelen daar als technologieleverancier op in. Het biedt grote kansen voor bedrijven om hun positie in de nieuwe economie in te nemen!’

Daniel Teichmann

Daniel Teichmann studeerde Industrial Engineering aan de Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg (FAU). Daarna behaalde hij een PhD in Chemical Engineering aan dezelfde universiteit. Binnen zijn promotieonderzoek verdiepte hij zich in waterstofopslag en -transport. In 2013 richtte hij met hulp van drie andere FAU-professoren Hydrogenious LOHC Technologies op.