De energietransitie biedt kansen op een beter klimaat én meer welvaart. Die boodschap wil burgemeester Bart De Wever uitdragen. Een belangrijke boodschap, voor zowel het draagvlak onder burgers als de arbeidsmarktkrapte. Maar daar heeft hij wél de hulp van een zelfbewuste industrie bij nodig.

De stad Antwerpen en zijn havengebied staan er beter voor dan ooit tevoren. Er wordt veel geïnvesteerd, zowel in de stad qua vernieuwing en vastgoedontwikkeling als in de haven en industrie. Onder leiding van burgemeester Bart De Wever stegen de investeringen door het stadsbestuur zelf van 150 miljoen naar 300 miljoen euro in 2021. Dit terwijl Antwerpen tegelijkertijd zijn historische schulden bijna volledig afbouwde. Dat trekt weer nieuwe investeringen aan, ook vanuit het buitenland. De chemische industrie investeert momenteel miljarden in de regio Antwerpen.

‘De industrie draait als een tierelier’, zegt Bart De Wever. ‘Ik ben maar al te blij met de miljardeninvesteringen die bedrijven als Borealis en Ineos hier doen. Het is voor het eerst in twintig jaar dat er een nieuwe kraakinstallatie in Europa wordt gebouwd. De modernste en milieuvriendelijkste in zijn soort, en hij kan te zijner tijd op groene waterstof werken. BASF en Air Liquide hebben recent meer dan een derde van een Europees innovatiefonds van 1 miljard euro ontvangen voor hun CO2-afvang en -opslagproject (zie ook pagina 4-5, red.). Onze CO2-afvang en -opslag en waterstofprojecten zijn dus bepaald geen windowdressing; dit zijn concrete miljardenprojecten. Ook zijn er al elektrificatieprojecten in de industrie gaande die een paar jaar geleden onmogelijk werden geacht. De bocht naar de transitie is genomen, en daarop mogen we trots zijn!’

Transitie biedt kansen

Volgens De Wever kun je de energie- en grondstoffentransitie het best benaderen vanuit de kansen die eraan verbonden zijn. ‘Het stoort me dat in het maatschappelijk debat de discussie voornamelijk in ideologische termen wordt gevoerd. Daarbij lijkt het er steeds meer op dat economische groei verfoeilijk is, en dat we gedoemd op weg zijn naar de apocalyps. Ik doe daar niet aan mee. Vóór de industriële revolutie werd de mens gemiddeld veertig jaar oud, was de kindersterfte enorm en malaria een inheemse ziekte. Daar wil ik niet naar terug, integendeel. De transitie biedt kansen op een beter leven. Ik denk dat we juist door te investeren in de economische groei van onze industrie, en daarbij ook te innoveren en slimme nieuwe oplossingen te bedenken, veel welvaart kunnen bereiken. Al die kennis over duurzaamheid en nieuwe technieken die we nu opdoen, zullen we binnenkort toch moeten kunnen verzilveren.’

Hernieuwbare energie

Een van de cruciale oplossingen in het bestrijden van de klimaatverandering is een haalbare energiemix, stelt De Wever. ‘Voor ons in België is dat een grote uitdaging. Het staat mij tegen dat kernenergie op ideologische gronden momenteel wordt uitgesloten van die mix. Dat is irrationeel. In Nederland wordt nu heel nuchter gezegd: we moeten van fossiele energie af, en onafhankelijk worden van Russisch gas, dus we stappen in kernenergie. Hier in België wordt dit debat al twintig jaar zonder uitkomst gevoerd. Maar we hebben het echt nodig, volgens mij. Zeker in Vlaanderen. Onze regio heeft zeer weinig natuurlijk potentieel voor hernieuwbare energie uit water, zon en wind; en is tegelijkertijd de regio met de grootste energiebehoefte en de meest energie-intensieve industrie. Als we voldoende hernieuwbare energie voor elektrificatie van de industrie willen, zijn volgens mij nieuwe en moderne mini-kerncentrales een perfecte oplossing.’

Krappe arbeidsmarkt

Een andere uitdaging in de transitie is, ook in Antwerpen, de krappe arbeidsmarkt. Want hoe kom je aan genoeg mensen om alle nieuwe plannen uit te voeren? ‘Antwerpen heeft sinds een aantal maanden meer vacatures dan werkzoekenden’, weet De Wever, ‘iets dat we nooit eerder meemaakten. Er groeit een flinke kloof tussen wat de bedrijven nodig hebben en wat de stedelijke bevolking kan leveren. Die kloof kunnen we alleen dichten als meer, vooral jonge, mensen kiezen voor een baan in de techniek en industrie. Juist hier kun je de grootste bijdrage leveren aan het bestrijden van het klimaatprobleem.’ Een van de manieren waarop De Wever jonge mensen de industrie in wil trekken is de zichtbare aanwezigheid van maritieme en industriële startups die, midden in de stad, werken aan de uitdagingen van de toekomst. ‘Ik denk dat dat belangrijk is: iedere potentiële werknemer die er langs loopt en ziet wat daar gebeurt, is een gewonnen ziel.’

Naast de stad Antwerpen kan ook de industrie zelf meer doen om zich te profileren met de oplossingen van morgen, vindt De Wever. ‘De industrie moet uit haar schulp kruipen. Ze zorgt voor welvaart én voor oplossingen voor het klimaatprobleem maar de gewone burger weet het niet. De industrie mag meer trots tonen en vaker communiceren. Anders kom je uitsluitend negatief in het nieuws.’

Onderwijs

De Wever is van mening dat voor de oplossing van het arbeidsmarktprobleem ook een rol is weggelegd voor het onderwijs. ‘Daarbij kijk ik met enige jaloezie naar Duitsland, dat het onderwijs veel beter afstemt op wat de Duitse economie nodig heeft. Hier is onderwijs nog teveel een silo in de samenleving die gericht is op het afleveren van mensen met een diploma. Maar je moet je richten op mensen die de jobs van morgen aan kunnen. Dat begint met een goede inventarisering van wat de behoefte aan kennis en kunde is. En daarna de mensen op dat niveau brengen. Er is voldoende talent, we moeten het alleen op de juiste manier zien te ontginnen.’

Imago

Hoewel het goed gaat, heeft De Wever zeker ambities voor een nog betere concurrentiepositie van Antwerpen. ‘Hierbij lopen we, net als in Nederland, aan tegen vergunningenproblematiek. Ik denk dat dat nauw samenhangt met het imago van de haven en de industrie. We moeten voorkomen dat de mensen onze belangrijkste economische motor als een last gaan ervaren. Een schrijnend voorbeeld daarvan is de recente gedwongen stillegging van de Oosterweelverbinding voor de Antwerpse ringweg. Het is het grootste mobiliteitsproject van de eeuw in Europa, waarbij we de doorstroming, de leefbaarheid en het klimaat verbeteren. Maar wat ik noem “de guerrilla tegen de vooruitgang” heeft met hulp van een activistische rechtspraak helaas deze verbetering vooralsnog weten stil te leggen.’ Fel: ‘Ik vind dat om gek van te worden en verzet mij ertegen.’

Fusie zeehavens

Een andere door hem gekoesterde droom, waarmee De Wever regelmatig ook de Nederlandse pers haalt, is een verdergaande samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland. ‘We hebben ongelofelijk veel gemeen, waarom zou je dat niet beter benutten? Ik droom van één grote arbeidsmarkt, één gezamenlijk onderwijslandschap, één groot logistiek landschap en verregaande samenwerking in criminaliteitsbestrijding.’ Of ook een fusie tussen de havens van Antwerpen en Rotterdam daarbij hoort? ‘We hebben net een fusie uitgevoerd tussen de havens van Zeebrugge en Antwerpen. Dat was zeker niet gemakkelijk, maar nu is het een groot succes. Het was altijd ondenkbaar en het zou niet gaan, maar toen eenmaal de kaarten open op tafel lagen, was het niettemin toch snel gelukt. Ik merk dat grote rederijen de nabijgelegen havens van Antwerpen en Rotterdam bezien als goede kans om twee partijen die samen de Gateway to Europe vormen, tegen elkaar uit te spelen. Dat is echt niet verstandig. Dus áls we ooit de handen inéén kunnen slaan… Puur economisch zou het zo logisch zijn; we zitten hemelsbreed maar zestig kilometer van elkaar vandaan.'

Bart De Wever

Burgemeester Bart De Wever (1970) is geboren in Mortsel, studeerde rechten en geschiedenis en werd in 2013 burgemeester van Antwerpen. Hij is voorzitter van de Vlaamse politieke partij N-VA, een conservatief-liberale volkspartij, gericht op een sterk en autonoom Vlaanderen. Naast zijn bekendheid als politicus en bestuurder verwierf hij ook respect door zijn finaleplek in de televisiequiz De Slimste Mens en zijn openhartigheid over zijn zwaarlijvigheid. De Wever viel in 2012 meer dan vijftig kilogram af. Van ‘the fattest’ naar ‘the fittest’ noemt hij het zelf; tegenwoordig loopt hij marathons. Het samengaan van Vlaanderen en Nederland is weliswaar ook een van de gekoesterde dromen van De Wever, zelfs hij ziet dat voorlopig nog niet gebeuren. ‘Maar voor mij is het nogal evident dat beide landen beter af zouden zijn, zeker in Europa. Het is een project van de lange adem, maar we zouden kunnen beginnen met meer regionale samenwerking.'